One-ACT play for 1000+1 acts (and just as many theories) μονόΠΡΑΚΤΟ για 1000+1 πράξεις (κι άλλες τόσες θεωρίες)

Α: Η Υπατία κατακρεουργήθηκε από πρόθυμους για πράξη αλλά ανίκανους για θεωρία χριστιανούς. Η Σεχραζάτ, αντίθετα, έμεινε ζωντανή επειδή είχε τη θεωρία ότι μια ατελεύτητη σειρά ανολοκλήρωτων διηγήσεων θα προκαλούσε ικανή περιέργεια και ενδιαφέρον, ώστε να παραχθεί διάρκεια. Ο Βάγκνερ, στηριγμένος στην ίδια πάνω κάτω θεωρία, χρησιμοποιούσε περίεργους αρμονικούς συνδυασμούς που δεν λύνονταν με τους παραδοσιακούς τρόπους, καθυστερούσε κι άφηνε τη λύση να έρθει μόνο στο τέλειωμα του έργου, γεννώντας όμως ανυπομονησία ή και πλήξη σε πολλούς ακροατές του. Η ίδια θεωρία δεν έχει κατ’ ανάγκη τα ίδια αποτελέσματα. Και η ίδια πράξη, από την άλλη μεριά, σπάνια έχει την ίδια κατάληξη.

Ο Όργουελ καυτηρίασε τη σοβιετική τακτική επιτήρησης και ελέγχου στο «1984», αλλά σήμερα η ίδια συζήτηση και το ξέσπασμα στις κάμερες της τροχαίας έχει γίνει ένα είδος στερεότυπου στις δυτικού τύπου δημοκρατίες όπου η ανοχή έχει φτάσει στα όρια της απάθειας. Οι συμπεριφορές είναι εξαιρετικά προβλεπόμενες επειδή δεν επιβάλλονται τόσο κανονιστικά όσο υποβάλλονται μέσα από ποικίλους μηχανισμούς χειραγώγησης με την τηλεόραση στον πρωταγωνιστικό ρόλο. Οι άνθρωποι παραιτούνται από τον ιδιωτικό τους χώρο και σπεύδουν να δηλώσουν συμμετοχή αυτοβούλως στον Μεγάλο Αδελφό, όπως, την εποχή που γραφόταν το μυθιστόρημα, έτρεχαν να χειροκροτήσουν τον Μεγάλο Πατερούλη. (Μήπως η παρομοίωση δεν είναι ταιριαστή; Σήμερα δεν φαίνεται να είναι πολλοί αυτοί που βρίσκουν νόημα στη συλλογική ζωή και δράση).
Τα πολιτικά υποκείμενα είναι περισσότερα από ποτέ, ως προϊόν των ελευθεριών που η δημοκρατία προσφέρει, κι όμως η δυσφορία είναι το κυρίαρχο αίσθημα, σαν να μην μας χωράει το σπίτι μας, σαν να είμαστε ξένοι στον τόπο μας. Οι διαφορετικές οπτικές θα μπορούσαν να οξύνουν την σκέψη μας αντί να θολώνουν την κρίση μας. Ίσως η τέχνη θα μπορούσε λειτουργώντας έμμεσα, υποδόρια, μακροπρόθεσμα, να μας οδηγήσει σε στοχαστικές προσαρμογές.

Στις μέρες μας ο τομέας που παράγει πράξεις αιχμής είναι η τεχνολογία.
Η κρίση είναι πρωταρχικά πρόβλημα ταχύτητας: οι θεσμοί και οι ιδέες δεν προλαβαίνουν να αφομοιώσουν τις νέες καταστάσεις που η τεχνολογία δημιουργεί, δεν προλαβαίνουν να πάρουν θέση απέναντί τους. Οι κατέχοντες επενδύουν στην επινοητικότητα, ενώ οι αδύναμοι καταφεύγουν στην εκκλησία. Πέρα από την σκληρή πραγματικότητα της εκμετάλλευσης, υπάρχει και ο τρόπος αντίληψης της πραγματικότητας και οι μέθοδοι αντιμετώπισής της. Ίσως είμαστε από τις τελευταίες γενιές αυτού του τύπου ανθρώπων, χωρίς γενετικές επεμβάσεις, χωρίς ηλεκτρονικά πρόσθετα, γεννημένοι από έναν άνδρα και μια γυναίκα, αλλά εστιάζουμε την προσοχή μας ακόμα σε εθνικές ομάδες και φυλές.

Η εκμηχάνιση κι ο αυτοματισμός, αντί για ελεύθερο χρόνο, δημιούργησαν ανεργία. Εντούτοις οι εργαζόμενοι έχουν ακόμα την ψευδαίσθηση πως ασκούν πίεση απεργώντας, και οι συνδικαλιστές μένουν ικανοποιημένοι από τα ποσοστά συμμετοχής στις απεργίες παραβλέποντας τη μη αποδοχή των αιτημάτων τους.
Θα μπορούσε κανείς να φέρει πλήθος παραδειγμάτων ρευστότητας κι αβεβαιότητας.
Σ’ ένα τέτοιο περιβάλλον ο κίνδυνος να εκπέσει η τέχνη σε υποκατάστατο ενός συνθήματος είναι άμεσος και υπαρκτός. Είναι απαραίτητα, επομένως, κάποια νέα πρότυπα δράσης, κι αυτό σημαίνει αναγκαιότητα συνεχούς αναθεώρησης των τρόπων αντιμετώπισης της καθημερινότητας, με ταυτόχρονη εστίαση στο κοντινό και στο απώτερο, με κινητικότητα και κριτική προθυμία απέναντι στο νέο και το διαφορετικό.
Η κοινωνία μας διαθέτει χίλιες και μία πράξεις. Σπασμωδικές, συνήθως, κι ασυντόνιστες, νοσταλγικές, οργισμένες, δύσθυμες, ξένες προς κάθε ορθολογισμό, αδιέξοδες.
Από θεωρία έχουμε ανάγκη. Θεωρία όχι απλώς εμπνευσμένη, αλλά και εμπνέουσα. Θεωρία που θα δώσει το σθένος και τη συναισθηματική στήριξη για πράξεις τομής και υπέρβασης.

Β: Λόγια, λόγια, λόγια… Και τι ύφος διακήρυξης! Σαν να είμαστε 100 χρόνια πριν. Η πράξη αποτελεί τη δοκιμασία κάθε ιδέας. Έχει την ενέργεια που λειτουργεί καθαρτήρια. Πράξη είναι η ευφυΐα της άρνησης. Το αλεξικέραυνο απέναντι στα αυτάρεσκα διανοητικά τεχνάσματα. Και είναι πια η ώρα να δώσουμε τα άγια στα σκυλιά. Αυτά. Δεν λέω τίποτε άλλο.

Γ: Δεν σας καταλαβαίνω. Γιατί χρειαζόμαστε έναν ακόμα δυϊσμό; Το να διακρίνεις την πράξη από τη θεωρία δεν διαφέρει από τη διαίρεση σε ύλη και πνεύμα.

Β: Άσε μας, σαχλαμάρα!

Α: Ανόητε.


One-ACT play for 1000+1 acts (and just as many theories)


A: Hypatia was mangled by Christians who were willing to act but incapable of theorising. Sheherazade, on the contrary, stayed alive because of her theory that an everlasting series of incomplete narratives would rouse enough curiosity and interest to produce continuity. Wagner, relying on more or less the same theory, used strange, harmonious combinations that could not be solved in the traditional ways; he stalled and only let the solution come at the end of the work, thus rousing impatience or even boredom in many of his listeners. The same theory does not necessarily lead to the same results. The act itself, on the other hand, rarely has the same outcome.

Orwell seared the Soviet practice of surveillance and control in 1984, however, today, the very same discussion and outburst against the traffic department’s surveillance cameras has become a sort of stereotype in westernised democracies, where tolerance now verges on indifference. Behaviours are extremely predictable because they are not so much imposed in a normative way as they are through various manipulative mechanisms, with television playing a leading role. People take leave of their private spaces and willingly rush to enter Big Brother, reminding us of the time when the novel was being written, when they ran to applaud the Big Father (Is this perhaps not a good comparison? Not many people today seem to find meaning in collective life and action).
There are more political subjects than ever, as a product of the freedoms provided by democracy; and yet, the feeling of discontent prevails, as if we are suffocated by our surroundings, as if we are strangers in our very own home. Different viewpoints could sharpen our senses instead of cloud our judgement. Perhaps art could, by functioning indirectly, subcutaneously and in the long-term, lead us to reflective adjustments.

In our days, the sector that produces leading-edge acts is the technology sector. Judgment is primarily a problem of speed: institutions and ideas do not have the time to absorb the new situations created by technology or to take a stance. The powerful invest in inventiveness, whereas the weak resort to the church.
Beyond the tough reality of exploitation, there are ways to perceive reality and methods to deal with it. Perhaps we are the last generations of this type of people, without genetic interventions, without electronic additions, born from a man and a woman, but we still focus our attention on national groups and races. Mechanisation and automation have created unemployment instead of leisure time. However, employees still have the illusion that they can exert pressure by striking, and trade unionists take pleasure in the strike participation rates, while overlooking the rejection of their demands.

One could give a number of examples of fluidity and uncertainty. In an environment such as this, the risk that art may be reduced to the substitute of a slogan is real and imminent. Therefore, there is a need for some new models of action, which will also bring about the need to constantly review the ways in which we deal with everyday life, while at the same time focusing on that which is both near and far, with a liveliness and willingness to critique the new and the different.
Our society has a thousand and one acts: spasmodic, usually, and uncoordinated, nostalgic, angry, morose, detached from any reason, impasses. We are in need of theory; not just theory that has been inspired, but that is inspiring; theory that will provide strength and emotional support to acts of elevation and transcendence.

B: Words, words, words… And all in the tone of a manifesto! It is like we just went back a hundred years. An act is the testing of ideas. It has the energy that has a cathartic effect. An act is the genius of rejection; the protector against smug intellectual wiles. It is about time we give dogs what is sacred. That’s it. I have nothing more to say.

C: I don’t get you. Why do we need yet another dualism? Distinguishing acts from theory is no different from dividing spirit and matter.

B: Oh please, cut the nonsense!

A: Fool.



Alexandra Katsiani and Thanassis Chondros
7 June 2009