Η τέχνη σε κρίση, η Ιστορία της τέχνης σε κρίση

Δημοσιεύτηκε: Κυριακή, 17 Ιουνίου 2012 | ΑΓΓΕΛΙΟΦΟΡΟΣ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ ΤΗΣ ΔΩΡΟΘΕΑΣ ΚΟΝΤΕΛΕΤΖΙΔΟΥ, διδάκτορος Ιστορίας της Τέχνης Η αποτίμηση ενός καλλιτεχνικού έργου αλλά και η τοποθέτησή του στο διεθνές «γίγνεσθαι» δεν μπορεί να γίνει παρά μόνο μέσα από την ανάγνωση της Ιστορίας της τέχνης και την περίοδο κατά την οποία πραγματώνεται η καλλιτεχνική εργασία. Οι εκάστοτε πολιτικές, κοινωνικές και πολιτιστικές συνθήκες, όπως έχουμε ήδη αναφέρει σε παλαιότερο άρθρο, μέσα στις οποίες αρθρώνεται ο εικαστικός λόγος, είναι κάποιες από τις παραμέτρους που λειτουργούν στην κατανόηση αλλά και ερμηνεία της καλλιτεχνικής εργασίας. Γι' αυτόν το λόγο απαραίτητη συνθήκη της ερμηνείας καθίσταται η χρονική και ιστορική απόσταση από το παραγόμενο έργο, έτσι ώστε ο ερευνητής, αποστασιοποιημένος και αντικειμενικός, να μπορεί να μελετήσει τις συνθήκες άρθρωσης του καλλιτεχνικού και θεωρητικού έργου. Οι σκέψεις αυτές επανήλθαν, όταν πρόσφατα καλλιτέχνες της δεκαετίας του 1980 επισήμαναν ότι το έργο τους δεν έχει ερευνηθεί και ότι η πλειονότητα των ιστορικών της τέχνης περιορίζεται στο να ερευνά παλαιότερες δεκαετίες. Στην Ελλάδα είναι γενικά αποδεκτό ότι η έρευνα όσον αφορά στην Ιστορία της τέχνης περιορίζεται σε ένα λόγο ο οποίος αρθρώνεται περισσότερο κριτικά παρά ιστορικά, με αποτέλεσμα να υπάρχει μια σύγχυση μεταξύ της σύγχρονης εικαστικής παραγωγής του κριτικού και του ιστορικού λόγου. Η Ιστορία της τέχνης μπορεί για την Ευρώπη να αποτελεί επιστημονικό αντικείμενο από το 18ο αιώνα αλλά στη χώρα μας είναι αντικείμενο της νεότερης Ιστορίας, με αποτέλεσμα, εκτός από την έλλειψη ερευνητικών κέντρων, ο καθείς από εμάς να συγχέει την Ιστορία με τον αποσπασματικό κριτικό λόγο. Εάν αυτό μπορεί να χαρακτηρισθεί ως μια επιστημονική παθογένεια, η ακαδημαϊκή κοινότητα, και μόνον αυτή, οφείλει να αποσαφηνίσει τα όρια μεταξύ ιστορικού και κριτικού λόγου, μεταξύ ερευνητικού έργου και κριτικής τοποθέτησης, έτσι ώστε ο θεωρητικός λόγος, ιστορικά τεκμηριωμένος, να αποτελεί ερευνητικό επιστημονικό εργαλείο και όχι περιγραφικό, της Ιστορίας της τέχνης, το οποίο λαμβάνει υπόψη ναι μεν την κριτική σκέψη της εποχής μέσα στην οποία διαμορφώνεται το εικαστικό αντικείμενο, αλλά συγχρόνως και τις αιτίες εξέλιξης της ίδιας της Ιστορίας της τέχνης χωρίς να την αποκόπτει από τον «εαυτό» της. Η τέχνη και η Ιστορία της τέχνης ίσως τελικά να είναι ασυμβίβαστα όσο η πρώτη παράγεται στο σύγχρονο παρόν.