Λίνα Μπέμπη: Αναρωτιέμαι τι οδηγεί μία ιστορικό τέχνης να αντιστρέψει τους ρόλους και να υποβληθεί σε ερωτήσεις από τους καλλιτέχνες; Πρόκειται απλά για μια προσωπική ιδιαιτερότητα ή εντάσσεται σε μια γενικότερη θεώρηση του πλαισίου της μεταξύ μας συνεργασίας;
Δωροθέα Κοντελετζίδου: Η αντιστροφή των ρόλων προκλήθηκε αφενός από τη διαπίστωση ότι τα κριτικά και εισαγωγικά σημειώματα που έχω γράψει κατά καιρούς -εδώ και είκοσι οκτώ χρόνια- δεν λειτούργησαν παρά επαγγελματικά και διόλου ως αφετηρία κάποιου διαλόγου αφετέρου, γνωρίζοντας ότι ο καθένας από εσάς μεταφέρει, εκτός του καλλιτεχνικού έργου και μια γνώση ή άποψη, θέλησα να μας ‘καθρεφτίσω’ ώστε να προκύψει ένας εποικοδομητικός, αμφίδρομος, διάλογος ο οποίος, δυνητικά, θα εξελιχτεί σε σκέψεις, ιδέες, σχέσεις εκτός στερεοτύπων: καλλιτέχνης-έργο, ιστορικός τέχνης-γραπτός θεωρητικός λόγος. Πίστευα και πιστεύω ότι ενώ κάποια χρονική στιγμή τα δύο υποκείμενα, (καλλιτέχνης-ιστορικός) συνεργάζονται, ταυτίζονται με το πέρας της συνεργασίας -παρά το γεγονός ότι σε μεταξύ μας συζητήσεις σχολιάζουμε, ανησυχούμε ή επισημαίνουμε κοινούς προβληματισμούς, κοινές ανησυχίες- επέρχεται μια ‘μοναξιά’ την οποία αδυνατώ να εξηγήσω. Γι’ αυτό και θέλησα να υπερβώ το στερεότυπο, να εκτεθώ, να εκτεθούμε μέσα από τον αντίστροφο διάλογο ο οποίος καθρεπτίζει και τους δύο συνομιλητές!
Λ. Μπέμπη: Τα τελευταία χρόνια διαφαίνεται μια σαφής μετατόπιση του κέντρου βάρους από τον δημιουργό προς τον επιμελητή, όσον αφορά τις συνθήκες που κυριαρχούν στην προβολή αλλά και στην διακίνηση των έργων τέχνης. Πολλές φορές μάλιστα αυτό γίνεται παράλληλα με την ίδια τη δημιουργία του έργου, δηλαδή ο καλλιτέχνης καλείται να παράγει το έργο του με αφορμή και μέσα στο πλαίσιο που τίθεται εκ των προτέρων από τον επιμελητή. Θεωρείς ότι αυτό μπορεί να επηρεάσει την ελευθερία της δημιουργικής διαδικασίας και δυνητικά να επέμβει στο ίδιο το έργο;
Δ. Κοντελετζίδου: Πιστεύω ότι είναι λάθος. Ο επιμελητής μπορεί να λειτουργήσει βάση του συνολικού έργου του κάθε καλλιτέχνη ώστε να ορίσει ένα θεωρητικό, ερευνητικό άξονα τον οποίο και θα υποστηρίξει διαμέσου του κειμένου, το αντίστροφο είναι ματαιόδοξο. Η δημιουργική διαδικασία ισχύει και για τους δύο αλλά αυτό προϋποθέτει, από τον επιμελητή οξυδέρκεια, παρατήρηση, ιστορική ανάγνωση. Η επιμέλεια έχει καταντήσει -κατά το πλείστον- ένα copie-paste με το οποίο ο επιμελητής επιδεικνύει τον εαυτό του εις βάρος του έργου και της διαδικασίας.
Λ. Μπέμπη: Πιστεύεις ότι υπάρχει σήμερα πρωτοπορία στην τέχνη; Και αν ναι, πως ορίζεται και πως αυτή εκφράζεται απέναντι στην κυριαρχία της αγοράς τέχνης;
Δ. Κοντελετζίδου: Πρωτοπορία με την έννοια της αναζήτησης νέων μορφών τέχνης, στο σύγχρονο σήμερα, δεν υπάρχει. Ίσως βέβαια η ιστορική απόσταση να αναδείξει ότι υπήρχε. Παρόλα αυτά εάν καταγράψουμε, χωρίς φιλολογισμούς, την πρόθεση και το αποτέλεσμα, την ιδέα, τη διαδικασία και το αποτέλεσμα παρατηρούμε ότι στα ‘συμπτώματα’, αυτά ‘κυριαρχεί’ το μέσο κι’ ένα είδος αφήγησης που εγκλωβίζει την αναζήτηση. Νομίζω ότι βρισκόμαστε σε μια εποχή όπου το προσωπικό στην τέχνη προηγείται της έννοιας εξορισμού λοιπόν η αγορά της τέχνης μπορεί να ‘απορροφήσει’ ευκολότερα την όποια ‘πρωτοπορία’ αλλά και το αντίθετο.
Λ. Μπέμπη: Στις μέρες υπάρχει ένα πρωτοφανές «άπλωμα» της τέχνης, τόσο ως προς την επικοινωνία, την ευκολία και την πρόσβαση στα διάφορα μέσα παραγωγής καλλιτεχνικού έργου όσο και στην «οικειοποίηση» της καλλιτεχνικής ιδιότητας. Αυτό μπορεί να αλλάξει ιστορικά τον ορισμό του τι θεωρείται τέχνη;
Δ. Κοντελετζίδου: Ναι, το θέτεις κομψά, αλλά νομίζω ότι η ερώτηση τι θεωρείται τέχνη δεν απαντάται εύκολα. Σίγουρα δεν θεωρείται τέχνη το διακοσμητικό, το ευφάνταστο. Θα δανειστώ μια φράση της Ναυσικάς Πάστρα η οποία έλεγε «τι ορισμό να της δώσουμε, δεν ξέρουμε τι είναι», είναι η πνευματικότητα; είναι η υλοποίηση της ιδέας; Το σίγουρο είναι ότι τέχνη δεν είναι το ευκαιριακό, καταναλωτικό αντικείμενο ή ακόμα το επαναδιατυπωμένο. Δες το και ιστορικά: τα διαχρονικά έργα παραμένουν ‘επίκαιρα’ προς μελέτη, έρευνα και επανερμηνεία, τα άλλα, απλά η Ιστορία τα λησμόνησε, δε τα θεώρησε άξια λόγου…
Η Λϊνα Μπέμπη είναι εικαστικός
Αναρτήσεις
