Οι άνθρωποι της τέχνης: Ο Ξενής Σαχίνης συζητά με τη Δ. Κοντελετζίδου

Οι ρόλοι αντιστρέφονται. Οι καλλιτέχνες συζητούν με την δρ. Δωροθέα Κοντελετζίδου περί τέχνης και άλλων δαιμονίων…

Ξενής Σαχίνης: Τι κάνει ένα έργο να το κατατάξουμε στη μνήμη μας ως ενδιαφέρον;
Δωροθέα Κοντελετζίδου: Εξαρτάται από το ‘είδος’ του θεατή. Οι μηχανισμοί είναι πολλαπλοί. Άλλο μηχανισμό αναπτύσσει ο μη μυημένος θεατής, άλλο ο μυημένος, ο καλλιτέχνης, ο ιστορικός της τέχνης κ.τ.λ. Όσο πιο ‘διαστροφική’ σχέση έχει κάποιος με το αντικείμενο-έργο τόσο περισσότερο η μνήμη λειτουργεί ‘επιλεκτικά’ ως προς το έργο. Συνήθως λειτουργεί βιωματικά. Ένα είδος προέκτασης, ταύτισης των βιωμάτων και της παιδείας του καθενός ‘διεγείρει’ τον εγκέφαλο ώστε να ‘αποθηκευτεί’, δηλαδή η μνήμη δε λειτουργεί ποιοτικά αλλά μέσω της πρόσληψης και της αντίληψης του κάθε θεατή.
Ξ.Σ: Ti σημαίνει σύγχρονο έργο για σας και τι μοντέρνο;
Δ.Κ.: Η κυριολεκτική έννοια των λέξεων. Το σύγχρονο έργο διαμορφώνεται στο παρών, στο τώρα. Το μοντέρνο ορίζεται, αρχής γενομένης, από τη φράση του Baudelaire μέχρι και το 1960. Πολλές φορές όμως αυτός ο ιστορικός διαχωρισμός ανατρέπεται με την έννοια ότι ‘σύγχρονα’ έργα, λόγω της εικαστικής γλώσσας που επεξεργάζονται, μπορεί να είναι εντελώς ακαδημαϊκά ή απλώς η γλώσσα τους να μην ανατανακλά το ‘τώρα’, το παρόν.
Ξ. Σ.: Η ποιότητα συνδέεται απαραίτητα με το ύφος της φόρμας και τα εκφραστικά μέσα ή είναι κάτι διαχρονικό;
Δ. Κ.: Τα πλαστικά μέσα αντανακλούν την έρευνα του καλλιτέχνη, τις αναζητήσεις του, τις αγωνίες του, τον εγγράφουν στην εποχή του. Η διαχρονικότητα προκύπτει από το ιστορικό πλαίσιο γι’ αυτό και οφείλουμε να έχουμε μια ιστορική απόσταση τουλάχιστον πενήντα χρόνων ώστε να μελετηθεί η ιστορία του καλλιτεχνικού έργου, η ιστορία της τέχνης.
Ξ. Σ.: Πιστεύετε ότι ο κριτικός και ο ιστορικός τέχνης πρέπει να έχουν την εμπειρία του διαλόγου με τον καλλιτέχνη, επί ίσοις όροις, όταν αυτός δημιουργεί ή εκ των υστέρων μπορούν να συνδιαλέγονται μαζί του.
Δ. Κ.: Είναι δύο διαφορετικές σχέσεις, αυτή του κριτικού και του ιστορικού. Ως ιστορικός προτιμώ την εκ των υστέρων ‘συνομιλία’ με τον καλλιτέχνη και το έργο του. Ο κριτικός τέχνης όμως ‘απολαμβάνει’ την αμεσότητα των ερωτηματικών, αγωνιών, λύσεων του καλλιτέχνη με αποτέλεσμα η σχέση να είναι, πολλές φορές, διαδραστική και επί ίσοις όροις, γιατί την ώρα του διαλόγου παράγουν συγχρόνως, μέσω του ξετυλίγματος της σκέψης.
Ξ. Σ.: Ο πρωτογενής λόγος του καλλιτέχνη είναι για σας σημαντικός; Είναι σημαντική η ανεξάρτητη πορεία ενός καλλιτένη ή πρέπει αυτός να ευθυγραμμίζεται με τις υποθέσεις (rojects) των θεωρητικών;
Δ. Κ. Όχι δεν είναι σημαντικός για μένα. Μου έχει συμβεί να διαπιστώνω ότι ο καλλιτέχνης με το λόγο του αποδυναμώνει το ίδιο του το έργο του. Για μένα το να παρατηρώ την εξέλιξη της καλλιτεχνικής διαδικασίας ενός καλλιτέχνη είναι ήδη ‘λόγος’. Η ερώτησή σας μου θυμίζει τα γραπτά του Kandinsky ή του Klee που ενώ δίνουν μια πληθώρα θεωριών και σκέψεων δεν συμβαδίζουν με το καλλιτεχνικό παραχθέν αντικείμενο. Ο καλλιτέχνης οφείλει να είναι ανεξάρτητος από τις όποιες θεωρητικές θέσεις του θεωρητικού, ιστορικού τέχνης. Διαφορετικές προσεγγίσεις, διαφορετικές ερμηνείες.

 

 

Ο Ξενής Σαχίνης είναι καλλιτέχνης.

Η Δωροθέα Κοντελετζίδου είναι ιστορικός/θεωρητικός της τέχνης.