Οι σχεδιαστικές παρενθέσεις του Γιώργου Τσακίρη

Συμπληρωματικά –ως μικρές παρενθέσεις, ως ανείπωτες ιστορίες στο έργο του Γιώργου Τσακίρη– είναι τα σχέδια, τα οποία ο καλλιτέχνης εκτελεί μέσα από μια χειρονομιακή γραφή που δηλώνει την αμεσότητά του με τη ζωγραφική και το σχέδιο.

Βασικό στοιχείο στην εξέλιξη του τρισδιάστατου έργου του καλλιτέχνη είναι η σχέση με την ελεύθερη αυτή χειρονομία, η οποία, απελευθερωμένη από τεχνικές και με ιδιαίτερη ταχύτητα, γίνεται ζωγραφική πράξη.
Γνωρίζουμε ότι η χειρονομία είναι μια βασική ανάγκη της ζωής, της δημιουργίας, αφού είναι αυτή που μέσα από την κίνησή της μορφοποιεί το σχήμα. Ας θυμηθούμε τον Paul Klee, για τον οποίο, ήδη από το 1920, η δημιουργία ήταν γένεση, ‘μορφοποίηση’, κίνηση, ενέργεια, γίγνεσθαι.

Τη σύνδεση με τη ζωή και την αναπαραγωγή, τη διαπιστώσαμε ήδη διεξοδικά στα έργα in situ και στις εγκαταστάσεις του καλλιτέχνη, όπου η εμπειρική σχέση με το φυσικό περιβάλλον λειτουργεί ως μια διαδικασία εξέλιξης στο έργο του αυτό καθ’ εαυτό (1).
Στα σχέδιά του αυτό που παρατηρείται αρχικά είναι η συνειδητή διάθεση του Τσακίρη να μελετήσει λύσεις που αφορούν θέματα που αργότερα θα εξελιχθούν σε εγκαταστάσεις. Να μελετηθούν φόρμες και ισορροπίες οι οποίες θα δώσουν τη δυναμική της κατασκευής. Αν όμως απομονώσουμε τα σχέδια από το υπόλοιπο έργο του καλλιτέχνη, θα διακρίνουμε ότι τα σχέδια του καλλιτέχνη ορίζουν το χώρο μιας αυτόνομης δυναμικής, αυτή της λευκής χειρονομίας, όπως σημείωνε ο Apollinaire (2).
Η λευκή αυτή χειρονομία ορίζει την εκδήλωση του είναι, την έκφρασή του ορίζοντας τη γενεσιουργό στιγμή την κίνησης.

Τα σχέδια του Γιώργου Τσακίρη, διαστάσεων συνήθως 70X100 –που εξ αρχής δεν επιτρέπουν την ελεύθερη χειρονομιακή κίνηση– αναζητούν παρ’ όλα αυτά, μέσα από τη ραγδαία διαδοχικότητα των γραμμικών κινήσεων, από τις στιγμιαίες μολυβιές, μια βασική ανάγκη, αυτήν της έκφρασης και της ολοκλήρωσης που είναι το τελικό αποτέλεσμα, δηλαδή το σχήμα.
Γνωρίζουμε ότι οι χειρονομίες, τόσο στη ζωγραφική όσο και στο σχέδιο, δεν είναι επαναλαμβανόμενες ούτε στο χρόνο ούτε στο χώρο. Η αξία τους βρίσκεται στην άμεση εκδήλωση τους, δηλαδή στη στιγμή που οριοθετούν το χώρο μέσα από την αυθόρμητη κίνηση, την παύση, τη διακοπή. Δεν είναι παρά στη συνέχεια όπου αυτή η χειρονομία γίνεται φόρμα, αντικείμενο επεξεργασίας μιας μελέτη, ενός έργου.
Ο χώρος στα σχέδια του Γιώργου Τσακίρη οριοθετείται κατά το πλείστον από κεντρομόλε γραμμές, οι οποίες αρθρώνουν ένα εσωτερικό κόσμο –αυτόν της τάξης- σύμφωνα με μια λογική όπου οι σκούρες «φόρμες» και το φωτεινό ακατέργαστο «βάθος» του χαρτιού δεν δημιουργούν ούτε βάθος πεδίου ούτε προοπτική.

Μέσα δηλαδή από τις κυκλικές και κεντρομόλε κινήσεις της χειρονομίας, ο καλλιτέχνης ορίζει τα όρια του σχεδίου και κατ’ επέκταση του ίδιου. Η εσωτερική διάρθρωση του χώρου, ακόμα και όταν μερικές χειρονομίες μέσα από την καθετότητα, μοιάζουν να περικλείουν μια κάποια αταξία, είναι ισορροπημένη έτσι ώστε η όποια παραγόμενη συμμετρία να παραπέμπει σε μια αρχική μονάδα, αυτή της φόρμας.
Η αυθόρμητη λοιπόν αρχική λευκή κίνηση που υλοποιείται από το χέρι καταλήγει να είναι για τον Τσακίρη το μέσο δρομολόγησης της σκέψης πάνω στην επιφάνεια του χαρτιού-αποδέκτη, με αποτέλεσμα η γραφή του να γίνεται στην συνέχεια μέσον έκφρασης που του επιτρέπει να αποτυπώσει τα ‘ίχνη’ της.

Οι φόρμες-ίχνη είναι οι στιγμές συνάντησης του πραγματικού (ύλη) και του εφικτού (παράσταση), είναι οι στιγμές κατά τις οποίες η χάραξη της χειρονομίας, κυκλική ή κάθετη, μορφοποιεί τις ασυνείδητες εικόνες του περιβάλλοντος του. Δεν είναι λοιπόν παρά μόνο απ’ αυτήν την στιγμή και μετά που τα σχέδια αυτά του Γιώργου Τσακίρη μπορεί να λειτουργούν συμπληρωματικά ως προς τις εγκαταστάσεις.


(1) Δωροθέα Κοντελετζίδου, ΤΣΑΚΙΡΗΣ, εκδ. Παρατηρητής, Θεσσαλονίκη, 2000, σελ. 9-10
(2) Margit Rowel, LA PEINTURE- LE GESTE- L’ACTION, EDITIONS KLINCKSIECK, PARIS, 1972, pag.17