Οι άνθρωποι της τέχνης συζητουν/ Ο Γιώργος Τσακίρης συζητά με τη Δωροθέα Κοντελετζίδου

Οι ρόλοι αντιστρέφονται.
Οι καλλιτέχνες συζητούν με την δρ. Δωροθέα Κοντελετζίδου περί τέχνης και άλλων δαιμονίων…


Γιώργος Τσακίρης: Λένε ότι σε δύσκολους καιρούς οι τέχνες βρίσκονται σε εγρήγορση. Το μνημονεύω επειδή διανύουμε μια δύσκολη εποχή. Τούτο κατά τη γνώμη σας αληθεύει ή είναι παρηγοριά στον άρρωστο;
Δωροθέα Κοντελετζίδου: Μνημονεύω…πάντα χρησιμοποιούσατε αυτή τη λέξη! Για να απαντηθεί η ερώτηση οφείλουμε να έχουμε τη χρονική και ιστορική αποστασιοποίηση ώστε να μπορέσουμε να ‘αξιολογήσουμε’ τη σκέψη, την τέχνη και ότι παράγεται σε περιόδους κρίσης… Προς το παρόν υπάρχει η δυστοκία αλλά και πότε δεν υπήρχε όσο αφορά στις τέχνες; Η γενική όμως εσωστρέφεια που, αφενός καλλιεργείται αφετέρου είναι, ενίοτε, και απαραίτητη μπορεί να οδηγήσει σε μη αναμενόμενες εξελίξεις αν και πιστεύω ότι όσο αφορά στην ελληνική τέχνη η κρίση που διανύει δεν οφείλεται στους ‘δύσκολους καιρούς’ που διανύουμε αλλά σ’ ένα αυτοεγκλωβισμό αναπαραγωγής εννοιών και σχημάτων.

Γ. Τσ.  Λένε ότι το ελληνικό καλλιτεχνικό-εικαστικό γίγνεσθαι το σημάδεψαν η γενιά του 1930 και του 1960. Ποια η γνώμη σας γιαυτό;
Δ. Κ. Ναι, με διαφορετικό τρόπο η κάθε μία γενιά αλλά με κοινή αφετηρία: την επαφή τους με τις τέχνες και τα κινήματα της Δύσης. Η μεν γενιά του 1930 λειτούργησε με τρόπο ώστε η αναζήτηση, ‘αποκατάσταση’ της ελληνικότητας, η ηθογραφία και ο ακαδημαϊσμός να εγκλωβίσουν κάθε πρωτοπορία μιας και αποτελούσε ‘πολιτιστική προδοσία’. Γι’ αυτό το λόγο και κυριάρχησε ένα είδος εξευρωπαϊσμένου βυζαντίου, μια παράδοση που άγγιξε τα όρια της επικότητας. Η γενιά του 1960, αντίθετα, παρατηρούμε ότι πειραματίσθηκε αλλά και ικανοποίησε όλες τις αισθήσεις, ανέπτυξε μεν συμβολικά σχήματα τα οποία κοινοποιούν την ιστορία της καταγωγής τους με τέτοιο τρόπο, όμως, ώστε να αναπτύξει ένα εικονολογικό σύστημα, το οποίο λειτούργησε ως συμβολικό σύστημα μεταμορφώσεων, που υπογραμμίζει, σε διεθνές πλέον επίπεδο, την καταγωγή αλλά και την επιρροή ενός πολιτισμού σε έναν άλλον. Σε αυτό ακριβώς το σημείο βρίσκεται η διαφορετικότητα των Ελλήνων καλλιτεχνών της δεκαετίας του 1960. Η έξοδος της τέχνης προς την κοινωνία, η απομάκρυνσή της από το χώρο της ίδιας τέχνης επέτρεψε στους Έλληνες καλλιτέχνες αυτής της δεκαετίας να απελευθερωθούν απ’ ότι μπορούσε να χαρακτηρισθεί πολιτισμική καταβολή, έτσι ώστε την ίδια αυτή την καταβολή να την εμφυσήσουν στις παρούσες κοινωνικές συνθήκες, οι οποίες εξέφραζαν αλλά και αναφέρονταν στις μεταλλαγές της κοινωνικής ζωής.
Γ. Τσ. Λένε ότι ένα έργο τέχνης πρέπει να έχει και τα λαθάκια του. Ποια η άποψη σας; Και αν ναι γιατί;
Δ. Κ. Δεν με έχει απασχολήσει το θέμα! Υποθετικά, ίσως γιατί το τέλειο δεν υπάρχει.
Γ. Τσ. Μετά την πολυετή παραμονή σας στο εξωτερικό όπως και εγώ, τελικά τι χάσαμε και τι κερδίσαμε με την επιλογή μας να ζούμε πλέον στην περιφερειακή Θεσσαλονίκη;
Δ. Κ. Τίποτα! Υποθέτω, όμως, ότι ‘αρνήθηκα’ μια πιο οργανωμένη καθημερινότητα, κοινωνικές, αυτονόητες, παροχές, επικοινωνιακή αμεσότητα, γι’ αυτό που όμως είμαι σίγουρη ότι ‘έχασα’ είναι η δυνατότητα εργασίας που βασίζεται σε μη πελατειακές σχέσεις αλλά στην αντικειμενικότητα και στα προσόντα. Για μένα δεν είναι μόνο η Θεσσαλονίκη περιφέρεια, περιφέρεια είναι όλη η Ελλάδα, απλώς στη Θεσσαλονίκη επειδή όλοι ‘γνωριζόμαστε’ μεταξύ μας το κλίμα είναι ασφυκτικά επαρχιώτικο, ασφυκτικά γκετοποιημένο, ασφυκτικά ‘Γιάννης πίνει Γιάννης κερνάει’, ας μου επιτραπεί η έκφραση -υπάρχουν βέβαια και εξαιρέσεις αλλά είναι ελάχιστες- οπότε δεν ξέρω τι έχω κερδίσει.
Γ. Τσ. Ποιος/α είναι ο/η καλλιτέχνης που σας έχει αναστατώσει, ενθουσιάσει με την ζωή του/ης, το έργο του/ης, που να είπατε και μόνο γι αυτόν/ην άξιζε που ασχολήθηκα με την τέχνη;
Δ. Κ. Δεν έχω μετανιώσει ούτε μια στιγμή που ασχολούμαι με την Ιστορία της Τέχνης και τη Σύγχρονη Τέχνη! Η τέχνη εμπεριέχει τόσους ετερόκλητους ‘δρόμους σκέψεις’, τόσους καλλιτέχνες ώστε η έκπληξη, η ευρύτητα πνεύματος και εργασίας που συναντώ πολλές φορές στις καλλιτεχνικές εργασίες καλλιτεχνών αλλά και στη θεωρία της τέχνης με αναζωογονούν πνευματικά. Για να απαντήσω όμως πιο συγκεκριμένα (!) ο Uccelo, o Bosch, ο Raphael, o Gericault, ο Τάκης, η Louise Bourgeois, o Beuys, ο Duchamp, η Abramovic είναι κάποιοι από τους καλλιτέχνες με έχουν κάνει να μονολογώ!

Ο Γιώργος Τσακίρης είναι καλλιτέχνης
Η Δωροθέα Κοντελετζίδου είναι ιστορικός/θεωρητικός της τέχνης