Ανήσυχη και δομημένη προσωπικότητα ο Χρήστος Λεφάκης αποτέλεσε μια από τις πιο σημαντικές φυσιογνωμίες στην εικαστική ελληνική σκηνή, αφού ήδη από τη δεκαετία του ’50 πειραματίζεται με τον αναλυτικό κυβισμό και την διάσπαση της φόρμας και της προοπτικής.
Ενώ κατά τη δεκαετία του’60 στρέφεται προς την χρήση διαφόρων υλικών στην δισδιάστατη επιφάνεια τα οποία και καθορίζουν την οπτική αντίληψη, απομακρυνόμενος με αυτόν τον τρόπο από όποια τρισδιάστατη ψευδαισθιακή αντίληψη της εικόνας.
Τα στοιχεία που υπερτερούν στο έργο του αυτήν την περίοδο είναι η γραμμή και το χρώμα, τα δύο αυτά πλαστικά στοιχεία που καθόρισαν και την εξέλιξ
η της μοντέρνας τέχνης.Με τον όρο υλικά προσδιορίζουμε κάθε αντικείμενο που χρησιμοποιείται από τον καλλιτέχνη, για την άρθρωση ενός σχήματος, μιας σκέψης, μιας ιδέας.
Επισημαίνουμε επίσης ότι η έννοια υλικό είναι πιο συγκεκριμένη σε σχέση με την ύλη που είναι πιο γενική.
Πρόκειται για τον τρόπο με τον οποίο «η ύλη γίνεται υλικό, δηλαδή εντάσσεται σε ένα σχέδιο και είναι απαραίτητη παράμετρος ενός προϊόντος» 1 το οποίο στη συγκεκριμένη περίπτωση, είναι το καλλιτεχνικό έργο του Χρήστου Λεφάκη.
Γνωρίζουμε επίσης ότι για πολλούς αιώνες η τέχνη παρέμεινε σε ένα χώρο υλικά σχετικά περιορισμένο.
Μετά τον Ιμπρεσιονισμό και κυρίως στις αρχές του 20ου αιώνα, με τις διάφορες πρωτοπορίες, όπως είναι η ρώσικη, ο κονστρουκτιβισμός, ο κυβισμός, ο φουτουρισμός κ.ά., σημειώθηκε μια ιδιαίτερη ανάπτυξη στην επιλογή των υλικών από τους καλλιτέχνες.
Από τα λεγόμενα φτωχά υλικά, τα υλικά της ανακύκλωσης, μέχρι την ανακύκλωση της φύσης και τα βιομηχανικά υλικά, τη χρήση μιας μόνο γλώσσας, ή της έννοιας, η μοντέρνα τέχνη έχει δείξει μέχρι τώρα ότι μπορεί να χρησιμοποιήσει κάθε υλικό για την υλοποίηση μιας φόρμας ή μιας ιδέας.
Τα υλικά δεν είναι πλέον απλά στοιχεία αλλά είναι όλο και περισσότερο αυτά που καθορίζουν τις δυνατότητες εξέλιξης και μορφοποίησης του καλλιτεχνικού έργου.
Ο τρόπος που χρησιμοποιεί ο Χρήστος Λεφάκης τα υλικά είναι τέτοιος ώστε να τα υπογραμμίζει, να τα κατανέμει και να τα τοποθετεί κεντρικά ή περιφερειακά του δισδιάστατου χώρου, με αποτέλεσμα να αναδεικνύει χρωματικές υφές, όγκους και φόρμες οι οποίοι μας οδηγούν σε μια συνολική ανάγνωση της εικόνας, αφού το γεωγραφικό πλάτος είναι πλέον μεταβλητό και όχι σταθερό λόγω της κατάργησης της αναγεννησιακής προοπτικής.
Ενώ, παράλληλα, εγγράφει με σχεδιαστική ικανότητα, θα λέγαμε, τις χειρονομιακές του φόρμες, έτσι ώστε να αναδεικνύει και το σχέδιο ως μια απαραίτητη παράμετρο της δημιουργίας του.
Ας μη ξεχνάμε εξάλλου ότι, ενστικτωδώς η δεξιοτεχνία και η επιστημονική προσέγγιση των υλικών, είναι που τον οδήγησαν σε αυτό που καθόρισε τη δεκαετία του 60’ δηλαδή, σε νέες συμπεριφορές, και νέες ανέκδοτες δυνατότητες.
Η μελέτη των υλικών, πέτρα άμμος, χαρτί κ.λ.π. επέβαλε στον καλλιτέχνη μια τέτοια χρήση, ώστε να υπογραμμίζεται αφενός μια μετωπιαία ανάγνωση και αφετέρου να οργανώνει το χώρο έτσι ώστε, μέσα από τη αρχιτεκτονική δομή των υλικών να προκύπτουν οι όγκοι και να υπονοείται το κενό του χώρου που στην προκειμένη περίπτωση καταλαμβάνεται από την επίστρωση των υλικών ή του καμβά.
Η παραστατικότητα και η γραφή της άμορφης ζωγραφικής χειρονομίας, σταδιακά, δίνουν τη θέση τους στις χρωματικές μονοχρωμίες, ένα άλλο στοιχείο το οποίο μας οδηγεί, σε μια «εσωστρεφή ανάγνωση», όπου το χρώμα και οι χειρονομιακές εντάσεις δομούν ενεργειακές και χρωματικές αφηρημένες επιφάνειες.
Οι υποκειμενικές, προσωπικές εικόνες, μέσα από το χρώμα και τα υλικά δημιουργούν τις νέες αντικειμενικές εικόνες ανάγνωσης, με αποτέλεσμα η ποιητικότητα να γίνεται ένα ακόμα δομικό στοιχείο της γλώσσας του καλλιτέχνη.
Οι κηλίδες και οι χρωματικές μονοχρωμίες καθιστούν το έργο Χρήστου Λεφάκη μη- πεπερασμένο, αφού η νοητή προέκταση υλικών και χρώματος μας οδηγούν σ’ ένα άλλο υλικό χώρο, αυτόν που προσλαμβάνει νοητά το βλέμμα του θεατή, έξω από κάθε φορμαλιστικό όριο.
Ο Χρήστος Λεφάκης με το έργο του και την ηθική και πολιτική στάση, μπορούμε να πούμε ότι αποτέλεσε από τα παραδείγματα δασκάλου και καλλιτέχνη που διήνυσε όλη του τη ζωή αφιερωμένη σ’ ένα μοναδικό στόχο. Αυτόν της αναζήτησης και της έρευνας.
1) Manzini Ezio, la Matière de l’invention, p.14 in, Histoire Matérielle & Immatérielle de l’ Art Moderne, éd. Larousse, 1999
Αναρτήσεις
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου